Op zondag 20 maart organiseerde de Internationale Werkgroep Wageningen een miniconferentie in Wijkcentrum De Nude. De conferentie had als thema 'Weg met racisme en discriminatie' en was georganiseerd ter gelegenheid van de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie (21 maart). Wethouder Lara de Brito gaf een toespraak over een nieuw diversiteitsbeleid, gevolgd door een discussie over dit onderwerp. Daarna werd er gedanst door Dansgroep Shaanti Dal en vroeg de stichting 'Wageningen helpt Syrische vluchtelingen in Irbid, Jordanië' aandacht voor hun project. De toespraak van Lara de Brito staat hieronder.

 

"Het heeft lang geduurd voordat ik begreep dat mijn middelbare schooltijd slecht verliep omdat mijn Nederlands niet goed genoeg was. Het verschil tussen wat ik begreep en wat ik waar kon maken omdat ik de taal niet goed beheerste leidde tot frustratie en dwarsheid. Toen ik dat uiteindelijk besefte was het een eye-opener, de puzzelstukjes kon ik eindelijk in elkaar passen. Je thuis voelen in een nieuw land en hierin de weg vinden is een persoonlijke en vaak lastige zoektocht."

 

Tussen potentie en presteren

Taal kan daarbij een hoge muur zijn, een barrière, die tussen talent en toetsresultaten in staat. Het verschil tussen potentie en presteren kan bijzonder frustrerend zijn. De meeste mensen zullen het gevoel van onmacht herkennen wanneer je jezelf niet goed kunt uitdrukken, als je niet op je eigen niveau met anderen kunt praten. Taal verdient meer aandacht, maar niet op de manier waarop het al jaren gebeurt. De wet Taaltoets voor bijstandsgerechtigden die op 1 januari is ingegaan is wat mij betreft een exemplarisch voorbeeld van hoe het niet moet. Het gaat uit, zoals zoveel slechte regelgeving, van wantrouwen, straffen en beboeten.

Dit staat lijnrecht tegenover het mensbeeld dat ons progressief-links bestuur in Wageningen heeft. Wij gaan uit van vertrouwen, kansen bieden en talenten benutten. Net zoals we dat met de verplichte tegenprestatie voor de bijstand deden, hebben we ook de wet taaltoets zoals door Den Haag bedoeld naast ons neergelegd. Aan de gemeenteraad hebben we geschreven: “er verandert niets aan ons beleid”. Wij zijn in Wageningen geïnteresseerd in ondersteunen en stimuleren, in ruimte creëren in plaats van die zoveel mogelijk beperken. Een nieuw leven opbouwen is een persoonlijke zoektocht waarbij je ook afhankelijk bent van de kansen die je geboden worden.

Als het gaat om kansen creëren dan begin je het liefst zo jong mogelijk. In Wageningen willen we dat kinderen de beste start krijgen. Om de kansen van deze kinderen te vergroten is niet alleen het beheersen van het Nederlands erg belangrijk, maar ook de beheersing van de moedertaal. Dat maakt het leren van het Nederlands zoveel makkelijker. Maar ook is het goed spreken van de moedertaal een belangrijke voorwaarde voor een goede relatie met de ouders. Er is niets ergers dan niet goed kunnen communiceren met je eigen ouder. En andersom, dat je als ouder niet goed kan communiceren met je eigen kind. In de visie Kind Centraal die nu geschreven wordt is het belang van het goed spreken van de moedertaal ook opgenomen. Dat is een duidelijke trendbreuk met de eenzijdige focus op het leren van alleen het Nederlands.

Aandacht voor taal, en dus het daarin investeren van kleins af aan, is van cruciaal belang om een plek te kunnen vinden in onze maatschappij. Als taal een drempel is om mee te doen, en toegang te hebben tot onderwijs, opvang, cultuur, sport, werk of zorg wordt bemoeilijkt, dan moet dat gecompenseerd en weggenomen worden. Toegankelijkheid van publieke voorzieningen voor iedereen is een belangrijk basisuitgangspunt in een beschaafde stad.

Wageningen heeft een ruim sociaal aanbod en een rijk palet aan activiteiten. Peuters en kleuters met een taalachterstand krijgen extra persoonlijke begeleiding en de opvang is toegankelijk en betaalbaar voor alle groepen. Het fundament van ons sociaal beleid is maatwerk. Onze samenleving is een verzameling individuen, unieke mensen. Maar het cement dat ons bij elkaar houdt is het collectief; de familie, vrienden, de groep waar iemand toe behoort en wat mij betreft ook de identiteit van de stad. Op dit moment zijn we bezig met het vernieuwen en waar nodig het verbeteren van het sociaal beleid. Inwoners van Wageningen mogen zelf bepalen hoe dit nieuwe sociale beleid wordt vormgegeven, een radicaal nieuwe aanpak van directe democratie. Om ervoor te zorgen dat de stem van migranten voldoende gehoord is heeft de gemeente extra aandacht besteed aan het uitleggen aan, en het uitnodigen van migranten om aan Samen Wageningen mee te doen.

Ook was het mogelijk de website Samen Wageningen via een vertaalmachine in verschillende talen te lezen. Dit alles doen we omdat we het belangrijk vinden dat ook internationale inwoners altijd mee kunnen doen.

 

Mensenrechten materialiseren, van papier naar praktijk

Het maakt mij gelukkig dat Wageningen de stad is waar Geert Wilders nog steeds het laagste aantal stemmers heeft. Niet alleen zijn wij een internationale stad, we zijn ook een stad die er trots op is dit te zijn. Onze stad is een stad die gastvrij wil zijn met een politiek die diversiteit als een aanwinst ziet en niet als een bedreiging.

Toch zijn er ook in Wageningen veranderingen geweest die de migrantenorganisaties pijn hebben gedaan. Net als in vrijwel alle andere gemeenten is ook bij ons het minderhedenbeleid en doelgroepenbeleid afgeschaft. Doelgroepenbeleid is geen doel op zich. Het gaat niet om beleid maar om bejegening en oog hebben voor de positie van specifieke groepen, en daar waar nodig ondersteuning bieden. We hebben in Wageningen ook geen vrouwenbeleid en ik kan jullie verzekeren dat ik veel aandacht heb voor de positie van vrouwen. We moeten ook niet terug willen naar een betuttelende en daarmee misschien onbedoelde, maar toch ongelijkwaardige benadering van migranten. Het kan toch niet zo zijn dat we vanuit goede (linkse) bedoelingen zelf gaan discrimineren en stigmatiseren. Migranten zijn niet zielig en we moeten migranten niet als slachtoffers behandelen. Dat vind ik persoonlijk gênant en ik wil daar ook bestuurlijk niet verantwoordelijk voor zijn.

Waar ik wel in geloof en verantwoordelijkheid voor wil dragen is een samenleving waar diversiteit een positief en waardevol gegeven is. Waar het iets toevoegt en niet alleen wat kost. Waar iedereen trots kan zijn op achtergrond en identiteit. Een diverse samenleving, met zo min mogelijk ongelijkheid en discriminatie en zo veel mogelijk werkelijke echte gelijke kansen. En als ik het over discriminatie en ongelijkheid heb dan bedoel ik ook echt alle discriminatie en ongelijkheid. Die tegen migranten, maar ook discriminatie van vrouwen en homoseksuelen. En als ik het heb over gelijke kansen dan bedoel ik niet die op papier, maar die in de praktijk. In de wet zijn gelijke kansen al een feit. Artikel 1 van de grondwet luidt 'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan'. Het is niet toegestaan maar het gebeurt wel.

Wat kunnen we er tegen doen? Laat ik beginnen met duidelijk stelling nemen, want ik geloof dat de strijd tegen discriminatie en racisme met een heldere boodschap begint: Wij accepteren in Wageningen geen discriminatie, niet tegen migranten, niet tegen vluchtelingen, niet tegen vrouwen, niet tegen homoseksuelen. Wij accepteren in Wageningen geen discriminatie en racisme! De opdracht is om mensenrechten te materialiseren, van papier naar praktijk.

 

Identiteit is belangrijk

De praktijk van discriminatie, op de arbeidsmarkt bijvoorbeeld, is hardnekkig. Twee weekenden terug had de NRC een bijzonder interessante bijlage met een Nederlands-Turks meisje van zeventien, Meral. Merals foto pronkte op de voorkant van de Opinie en Debat bijlage en haar verhaal maakte indruk op mij. Ze adresseert de discriminatie die ze meemaakt en die ze in haar verdere carrière voorspelt en ook vreest, Meral wil namelijk graag advocaat worden maar denkt dat haar Turkse achternaam haar teveel in de weg zal zitten.

Behalve dat ze de strijd aangaat met discriminatie beschermt ze ook haar eigen identiteit, haar Turkse achternaam wil ze trouw blijven. Ondertussen neemt Meral positie in en dwingt ze een plek voor zichzelf af. Niet iedereen is zo sterk en assertief, en daar moeten we altijd oog voor blijven houden, maar in Meral zie ik niet alleen de pijn en de worsteling, ik zie ook een jonge vrouw met een mooie toekomst. Zij wordt vast een uitstekende advocaat.

Weten wie je bent en je identiteit trouw zijn is de beste manier om je plek te heroveren. Ik heb zelf heel lang alleen de Portugese nationaliteit gehad, tot vijf jaar geleden. Niet omdat ik me niet thuis voelde in Nederland, maar omdat ik mijn Portugese nationaliteit niet wilde inleveren. Nu ben ik de trotse bezitter van een dubbele nationaliteit.

In het verleden heb ik voorgesteld om anoniem solliciteren in te voeren bij de gemeente Wageningen. Ik wilde dit graag omdat het dan duidelijk zou worden dat er sprake is van discriminatie en ik hoopte daarmee dat er meer mensen met een buitenlandse achternaam uitgenodigd zouden worden voor een sollicitatiegesprek. Er was geen meerderheid voor, en nu ben ik daar blij om. Want daarmee vraag je ook van mensen om hun naam weg te gummen. Kan je dat aan mensen vragen, om wie ze zijn weg te poetsen? Eigenlijk vind ik van niet. Zeker omdat het geen echte oplossing biedt, het vertraagt alleen.

Als het gaat om Wageningen als internationale gastvrije stad dan vind ik het belangrijk om te zeggen dat we niet alleen aandacht hebben voor de internationale groep mensen die aan de universiteit studeert en werkt. Of voor de groep vluchtelingen, die natuurlijk een warm welkom en alle ondersteuning verdient om aan een nieuw leven en een nieuwe toekomst te bouwen. Er is ook een groep migranten die hier al langer is en die vanzelfsprekend ook aandacht verdient. Die groep is de afgelopen jaren bijna vergeten.

Maar daar is nu verandering in gekomen. Niet met een nieuw document, maar met een nieuwe aanpak. Met oog voor wat nodig is. Maatwerk voor de groep migranten op basis van een bestaande behoefte. Een diverse samenleving ontstaat niet vanzelf, daarom moeten we doelgericht inzetten om dat te bereiken. Dat vraagt inspanning van drie kanten, de migranten zelf, de samenleving en een specifieke rol voor de overheid. Contact en communicatie zijn belangrijk. Goede communicatie als voorwaarde voor integratie reikt veel verder dan taal alleen. Mensen moeten elkaar leren kennen, elkaar spreken, en elkaar ook durven aanspreken.

 

Autonomie van netwerken versterken

Buurten versterken is een belangrijke investering om een betrokken en ook tolerantere samenleving te krijgen en daarmee discriminatie te verminderen. Als gemeente willen we naast het investeren in individuen ook groepen ondersteunen die het nodig hebben, die hun positie willen versterken. Met als doel om autonomie en eigen regie mogelijk te maken, niet op papier maar in de praktijk. Die ondersteuning bieden we, natuurlijk op individueel niveau, maar ook collectief loopt er sinds kort een traject gericht op migrantennetwerken. Gebaseerd op de behoefte van de deelnemers. Want de overheid moet niet denken voor mensen en praten over mensen maar goed luisteren en met mensen praten. In het lopende traject wordt gewerkt aan de kwaliteiten die helpen om de eigen positie te versterken. Een ander heel mooi voorbeeld is het Internationale vrouwenkoor, gesubsidieerd vanuit Innovatiegelden. Vrouwen uit vijftien verschillende landen zingen samen. Daarnaast delen ze ervaringen uit en leren van elkaar. Een mooi concept dat echte empowerment oplevert.

Mijn conclusie is dat we de groep migranten dus niet moeten betuttelen en ook niet moeten negeren, we moeten kiezen voor een diverse samenleving en daar naar handelen.

Wat we als gemeente kunnen en blijven doen is:

  1. Als gemeentebestuur actief blijven uitdragen dat Wageningen een gastvrije stad is waar discriminatie geen plaats heeft.
  2. Buurten versterken en onderling contact tussen mensen en groepen stimuleren.
  3. Ruime sociale voorzieningen in stand houden, kansen blijven creëren en achterstanden actief bestrijden.
  4. Blijven investeren in individuen vanuit een positief mensbeeld, eigenheid en identiteit is belangrijk omdat ieder mens uniek is en elke situatie anders.
  5. En daarnaast ondersteunen in het versterken van de organisatiekracht en eigen regie van netwerken van migranten, zoals we nu ook doen.

Voor mij persoonlijk is deze dag geslaagd als we hier straks vertrekken met het besef dat we stappen voorwaarts maken. Laten we naar huis gaan met het besef dat we altijd hulp kunnen vragen als we tegen barrières oplopen die tussen onszelf en onze kansen instaan. Maar vooral dat we trots zijn op wie we zijn en een plek voor onszelf mogen opeisen. En dat we de gemeente daarop kunnen aanspreken, maar vooral ook elkaar. Beseffend dat we discriminatie alleen kunnen verslaan en de harten en hoofden van mensen kunnen winnen door contact te leggen en een band op te bouwen. Een mooie uitspraak van Nelson Mandela is: ’Niemand wordt geboren met haat voor een persoon met een andere huidskleur, achtergrond of geloof. Een mens leert haten, en als we kunnen leren om te haten dan kunnen we ook leren lief te hebben. Want liefde is een natuurlijker aspect voor de mens dan haar tegenpool.’

 

Thuis in Wageningen

In de uitzending van Buitenhof op 28 februari vertelt Zia Haider Rahman 'Brit, wiskundige, bankier en boekenschrijver' zoals hij door de presentator werd geïntroduceerd, over hoe graag hij zou willen dat als hij weer met het vliegtuig in Engeland zou landen, de douane op Heathrow hem zou ontvangen met de woorden ‘Welcome home’, welkom thuis. Het raakte mij omdat het zo klein, zo simpel en tegelijkertijd zo groot is. Het gevoel van thuis zijn, van welkom zijn, dat kan allesoverheersend zijn, het is waar het allemaal om draait. En thuis ben je waar je je welkom voelt, waar je jezelf kan ontwikkelen en wanneer je het gevoel hebt veilig te kunnen bijdragen en meedoen aan een samenleving. En dat is een gezamenlijke opdracht, persoonlijk en voor de politiek. Daarom sluit ik af, namens het bestuur van onze stad, met het uitspreken van vier oprecht belangrijke woorden: Welkom thuis in Wageningen.